Szkodliwe czynniki w miejscu pracy – tryb i częstotliwość przeprowadzania badań

Zlecanie wykonywania badań i pomiarów czynników szkodliwych, które występują w środowisku pracy leży w gestii pracodawcy. Przełożony jest zobowiązany przeprowadzać je na własny koszt, a wyniki przechowywać i udostępniać pracownikom. W specjalnym rozporządzeniu określone zostały szczegółowe zasady przeprowadzania takich badań. Jak często należy je wykonywać i kto jest do tego uprawniony? Tego dowiecie się z dalszej części artykułu.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia – najważniejszy dokument dotyczący  badań i pomiarów

Tryb przeprowadzania, częstotliwość badań oraz wymagania dotyczące jednostek, które je wykonują określa rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 roku, w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (DZ.U. Nr 33, poz.166.) Z dniem 3 marca 2011 roku w życie weszły jednak nowe przepisy, które nieco zmieniają wcześniejsze ustalenia. Do 2 marca 2011 pracodawca miał obowiązek informować wszystkich zatrudnionych o wynikach badań i umieszczać je na odpowiednim stanowisku pracy. Zgodnie z nowymi uwarunkowaniami powiadamiać należy tylko tych pracowników, którzy są narażeni na oddziaływanie czynników szkodliwych. W rozporządzeniu znalazły się:

• informacje na temat trybu, metod, rodzaju i częstotliwość wykonywania badań i pomiarów;

• określenie przypadków, w których prowadzenie ciągłych pomiarów jest konieczne;

• szczegółowe wymagania, które muszą spełniać laboratoria przeprowadzające badania i pomiary;

• sposób dokonywania rejestracji i przechowywania wyników badań i pomiarów;

• wzory potrzebnych dokumentów oraz sposób udostępniania wyników badań pracownikom;

Typowanie szkodliwych czynników w miejscu pracy

Zgodnie z nowymi zapisami, jakie znajdują się w rozporządzeniu, pracodawca powinien wskazać czynniki szkodliwe w środowisku pracy, dla których przeprowadza badania i pomiary.

Wcześniej musi jednak rozpoznać źródła ich emisji, a także warunki wykonywania pracy, które wpływają na poziom stężeń czynników oraz sposób ich oddziaływania, uwzględniając:

• rodzaj czynników oraz ich właściwości;

• procesy technologiczne oraz ich parametry;

• wyposażenie techniczne miejsca pracy, w tym maszyny, urządzenia, instalacje i narzędzia;

• środki ochrony zbiorowej i informacje dotyczące ich użytkowania;

• rzeczywisty czas narażenia na oddziaływanie czynników szkodliwych dla zdrowia, z uwzględnieniem systemu i rozkładu czasu pracy.

Analizie poddawana jest też organizacja pracy i sposoby jej wykonywania. Wszystkie działania, które dotyczą rozpoznania i typowania szkodliwych czynników oraz ich badania, mierzenia i pobierania muszą być konsultowane z pracownikami albo ich przedstawicielami.

Rodzaje i częstotliwość badania poszczególnych czynników

Wszystkie badania i pomiary powinny zostać wykonane nie później niż 30 dni od momentu rozpoczęcia prowadzenia działalności. W rozporządzeniu została określona częstotliwość wykonywania badań i pomiarów w zależności od tego, z jakim szkodliwym czynnikiem mamy do czynienia. Konkretne informacje na ten temat zaprezentowane zostały na infografice.

Jednostki odpowiedzialne za przeprowadzanie badań

Zezwolenie na wykonywanie badań posiadają tylko te laboratoria, które uzyskały certyfikat Polskiego Centrum Akredytacyjnego w Warszawie w tym zakresie, na podstawie ustawy z 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (t.j. Dz. U. z 2010 r. nr 138, poz. 935). Współpracą z akredytowanymi laboratoriami w zakresie wykonywania badań czynników występujących w miejscu pracy zajmuje się nasza firma, której można zlecić nadzór nad środowiskiem pracy.

W przypadku braku placówek akredytowanych badania są przeprowadzane przez:

● laboratoria szkół wyższych, a także instytutów naukowych Polskiej Akademii Nauk czy instytutów badawczych, które zajmują się prowadzeniem takich badań i pomiarów oraz mają wdrożony system zapewnienia jakości.

● laboratoria Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Wojskowej Inspekcji Sanitarnej i Państwowej Inspekcji Sanitarnej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, w przypadku gdy mają wdrożony system zapewnienia jakości.

● laboratoria, którymi zarządzają jednostki organizacyjne albo osoby fizyczne, które uzyskały certyfikat kompetencji w zakresie wykonywania badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, na podstawie wspomnianej ustawy o systemie oceny zgodności i które dysponują odpowiednią aparaturą do badań i pomiarów tych czynników.

Ewidencja wyników

Sporządzone wyniki należy przechowywać przez 3 lata, od daty ich wykonania. Pracodawca jest zobowiązany do prowadzenia rejestru czynników szkodliwych, występujących na stanowisku pracy, a także zapisywać wyniki pomiarów na karcie badań i pomiarów. Wzory dokumentów znajdują się w załącznikach do rozporządzenia. Co ważne rejestr i karty muszą być przechowywane przez 40 lat, licząc od daty ostatniego wpisu. W przypadku likwidacji zakładu pracy pracodawca musi niezwłocznie przekazać odpowiednią dokumentację państwowemu inspektorowi sanitarnemu, który w takiej sytuacji przechowuje ją do momentu zakończenia wspomnianego wyżej okresu.

Pomiar i badania czynników szkodliwych – ważne działanie dla ochrony zdrowia i życia pracowników

W zależności od specyfiki wykonywania zawodu oraz zajmowanego stanowiska, pracownicy zakładów i przedsiębiorstw są narażeni na działanie różnych czynników zewnętrznych oraz niebezpiecznych substancji. Praca w środowisku, w którym na organizm oddziałują czynniki rakotwórcze, mutagenne czy chemiczne może prowadzić do wielu chorób, a czasem nawet kalectwa. Dokonywanie systematycznych badań i pomiarów tych czynników jest więc ważne nie tylko ze względu na zwiększenie świadomości na temat ich występowania, ale przede wszystkim podjęcia działań w celu zapewnienia skutecznych sposobów ochrony i przeciwdziałania im.

Źródło: Rozporządzenie ministra zdrowia z 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy – Dz.U. nr 33, poz. 166.